Kelkit Vadisinin Kalkınmasında önemli sektörlerden biri olanTarım ve Hayvancılık sektöründe Şebinkarahisar ne durumda!
Kelkit Vadisi bölge ilçeleri arasında Şebinkarahisar ölçeğinde çok şaşırtıcı rakamlar!
Kelkit Vadisi’nin tarım ve hayvancılık konusunda Şebinkarahisar için bir şans olduğunu vurgulayan Şebinkarahisar Meslek yüksekokulu öğretim görevlisi Bülent Akdemir, Şebinkarahisar sempozyumunda yaptığı Şebinkarahisar ve Vadi ilçeleri ile karşılıklı analiz slayt sunumu ile katılımcılara bilgilendirme yaptı..
..İşte Tarım ve Hayvancılık değerlendirmeleri
TARIMSAL ALAN KULLANIMI GENEL DEĞERLENDİRME
Yörede tarımsal alan tahıl üretimine tahsis edilmiştir ve Şebinkarahisar ve Akıncılar hariç, hem üretim yapılabilir tarımsal alan hem de ekilen alan hızla azalmaktadır.
Yörede, Akıncılar oldukça dinamik bir alan kullanımı performansı göstererek, hem kullanılabilir tarım alanını %10 artırmış hem de bu alanın kullanımında 1995’e göre %45’lik bir iyileşme sağlamıştır. Bunun sonucu, %10 olan toplam tahıl alanındaki payı %16’ya yükselmiştir.
Kullanılabilir tarım alanında %22’lik bir artış yakalayan Şebinkarahisar, tarım arazisi niteliğini kaybetmemiş olan bu arazileri etkin bir şekilde kullanmayarak (başlangıca göre 4 kat nadas alanı bırakarak), 1995 yılına göre, %20 daha az tarım alanı kullanmıştır. Yöredeki, 1995 yılına göre %40’lık tahıl ekilen alan azalmasından daha düşük bir azalmayla karşı karşıya olduğu için (%20), yörede tarımsal üretim alanı anlamında lider durumuna yükselmiştir.
Yöredeki tarımsal alan kullanımındaki çöküş; Tarımsal üretimde yeni olanaklar için önemli fırsatlara işaret etmektedir.
SONUÇ: Şebinkarahisar’ın bölgedeki tarımsal üretimdeki hakimiyetinin ANA NEDENİ: gösterdiği dinamizm değil; tarımsal alan kullanımındaki çözülme hızının Akıncılar dışındaki ilçelerden ve dolayısıyla yöre ortalamasından düşük olmasından kaynaklanmaktadır.
Aynı yörenin bir parçası olan Akıncılar’daki DİNAMİZM dikkat çekicidir.
HAYVANCILIK SEKTÖRÜNDE ŞEBİNKARAHİSAR GENEL DEĞERLENDİRMESİ
Yörede, Hem Büyükbaş hem de Küçükbaş hayvan sayısı önemli oranda azalmıştır. Ancak, bu azalış tüm hayvan cinsleri açısından aynı değildir.
Büyükbaş hayvancılıkta, başlangıç dönemine göre yerli sığıra dayalı hayvancılık tamamen ortadan kalkarken; Melez sığıra dayalı üretim kısmen (%33) azalmış; buna karşılık, kültür sığırına yönelik hayvancılık faaliyeti artmıştır ve kültür sığırı başlangıç düzeyinin yaklaşık 3 katına ulaşmıştır.
Küçükbaş hayvana dayalı faaliyetlerde de ciddi bir gerileme söz konusu olurken (%56); yerli koyuna dayalı faaliyetler keskin bir biçimde azalmış (%72); ancak kıl keçisine dayalı faaliyetler iki kattan fazla artmıştır (% 225) artmıştır.
ÖZET OLARAK
Yerli koyun ve yerli sığır üretimine dayalı faaliyetlerde çöküş
melez sığıra dayalı faaliyetlerde bir azalma
kültür sığırı ve kıl keçisine dayalı faaliyetlerde önemli artışlar söz konusudur
SUNUMUN YÖNTEM VE KAPSAMI
1- Çalışmada üretim yapısının benzerliği ve Sınır komşulukları dikkate alınmıştır. Mekan Bakımından Kapsamı;
Şebinkarahisar, Alucra, Çamoluk, Akıncılar, Gölova, Koyulhisar ve Suşehri’dir.
Zaman Bakımından Kapsamı; 1995-2016 dönemidir.
Konu Bakımından Kapsamı; 1- Tahıl ve Diğer Bitkisel Ürünler
2- Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvancılıktır.
2- Çalışmanın Yöntemi: sınır komşuları ile bütün olarak bir yöre tanımlanmış ve
Arazi kullanımı tarımsal üreticinin temel eğiliminin bir göstergesi olarak ele alınmıştır.
Önemli ürünler, arazi kullanımındaki payından yola çıkılarak belirlenmiş
Şebinkarahisar’ın dönem boyunca bu ürünlere ayrılan alandaki nispi önemi, toplam içindeki % payı belirlenmek suretiyle hesaplanmıştır.
TARIM ALANLARININ KULLANIMI
Yörede, tarım yapılabilir niteliğini koruyan tarım alanı dönem boyunca azalmıştır. Dönem başındaki tarım arazilerinin %32’si üretim yapılabilir niteliğini kaybetmiştir. Dönem başında, kullanılabilir tarım arazisi 1.1 Milyon hektar iken, 848 Bin hektara düşmüştür.
Yörenin bütün olarak, kullanılabilir tarım arazileri azalırken; Şebinkarahisar (%22) ve Akıncılar (%34) da kullanılabilir Tarım arazileri artmıştır. Suşehri’nde Başlangıç dönemine göre, 162.000 (%40) Hektarlık tarım arazisi kaybı söz konusudur. Koyulhisar, Alucra ve Çamoluk da %60 ve üstünde tarım alanı azalışları söz konusudur.
Yöre bir bütün olarak ele alındığında üretim yapılabilir tarımsal alanlarda kabaca %25’lik bir azalma vardır.
TARIM ALANINDAKİ PAYLAR
Tarımsal tarım yapılabilir alanlarda, Şebinkarahisar ve Akıncılar dışında, ciddi oranda kayıplar yaşanması Sonucu olarak:
1995 yılında %37’lik paya sahip Suşehri’nden sonra en yüksek paya sahip İkinci ilçe olan Şebinkarahisar, Dönem sonunda Toplam Tarım alanı içindeki payını % 37’e çıkararak, ilk sıraya yerleşmiştir.
Akıncılar %10 olan Tarım alanı payını %16’ya yükseltmiştir.
3) Dönem başında %62’lik paya sahip üç ilçe Şebinkarahisar (%37) Suşehri (%29) ve Akıncılar (%16) toplam tarım arazisinin %82’sine sahip olmuştur. Diğer ilçeler, bölgedeki nispi önemlerini neredeyse kaybetmiştir.
TOPLAM TARIMSAL ALANDAN TAHIL VE DİĞER BİTKİLERE AYRILAN ALANIN PAYLARI
Yörede, Toplam ekilebilir alanın ortalama olarak %97-98’i Tahıl ve Diğer Bitkisel Ürünlere ayrılmaktadır. Dolayısıyla yörenin Bütününde sebzecilik ve meyvecilik, ciddi bir tarımsal faaliyet alanı olmaktan uzaktır. 
Şebinkarahisar’da 2010 yılından sonra, bölge ortalamasına uygun bir eğilim göstermiş ve 2015-2016 döneminde meyve ve sebze üretimine toplam tarımsal alandan ayrılan paylar ihmal edilecek düzeylere inmiştir (Tahıla ayrılan pay %100).
Yörenin Temel Üretim Yönelimi:Tahıl ve Diğer Bitkisel Ürünler yönündedir.
**
Yörenin %97’lik alanını tahsis ettiği tahıl ve bitkisel ürünler alnında 1995-99 ortalamasında %23’lük payla ilk sırada olan Suşehri, dönem sonunda %16’lık payla 2. sıraya düşerken; Şebinkarahisar toplam alandaki payını (%17-19) koruyarak ilk sıraya yerleşmiş ve en önemli tahıl üreticisi olmuştur. Akıncılar ise payını %7’den %12’ye çıkarmıştır.
Toplam üretim yapılabilir tarım alanının %47’si bu 3 ilçe tarafından tahıl üretiminde kullanılmaktadır. %82’lik toplam tarım alanındaki pay ile kullanılan pay arasındaki fark nadasa bırakılan alan dönem başına göre değişmezken, toplam tarım alanı ve dolayısıyla tahıl ekilen alanın azalmasından kaynaklanmaktadır.
*****
NADAS’A BIRAKILAN ALAN
Toplam tarım alanını %10 artıran Akıncılar, tarımsal faaliyetlerin %97-98’nin gerçekleştiği tahıl ve diğer bitkisel ürünler ekimi alanındaki payını %5 artırırken, tarımsal alanını %22 artıran Şebinkarahisar’ın payının (%19) sabit kalmasının nedeni, Şebinkarahisar’da nadasa ayrılan alanın artmasıdır. Dönem başında Şebinkarahisar bölgenin tarıma uygun arazilerinin %3’ü kadar tarım arazisini nadasa bırakırken, dönem sonunda bu oran toplam tarım alanının %17’Sine (Yöredeki nadas alanının %45’ine ) yükselmiş tir. Dolayısıyla, tarım alanını artırmış, ancak, dönem başına göre 4 kat daha yüksek bir alanı nadasa bırakarak, bu alanı etkin bir biçimde kullanamamıştır. Yörede nadas alanı nı artan tek ilçe Şebinkarahisar’dır. Suşehri, Alucra, Çamoluk, Akıncılar, Gölova ve Koyulhisar ‘da ise nadas oranının azalmasının temel nedeninin, tarımsal niteliğini kaybeden araziler olduğu anlaşılmaktadır.
İşlenebilir Tarım arazisi artmasına rağmen, Şebinkarahisar, bu alanı etkin bir biçimde kullanmamış ve yörede nadasa bırakılan toplam alandaki payını artırmıştır (%3’den %17’ye).
***
TÜTÜN
Şebinkarahisar’ın kullandığı tarım alanındaki bu azalışta, tütünün etkili olduğu düşünülebilir; ancak Şebinkarahisar Tütüne en yüksek alanı 1997 yılında ayırmıştır (5700 Dekar). Tütün, katma değeri yüksek bir ürün olsa da Şebinkarahisar’ın kullandığı arazinin en fazla %2.3’ü civarında bir pay elde edebilmiş ve incelenen dönemde tütün kotası öncesi (2002’de çıkan 4733 sayılı yasa) en fazla 600 ton ürün elde edilebilmiştir. Yani tarımsal alan kullanımındaki nispi önemi düşük bir olagelmiştir. Aynı üretimi, 2015 yılında yapabilseydi, 8,1 milyon TL gelir elde edebilecekti. Bu gelir, kırsal nüfus başına 851,20 TL/Yıl anlamına gelir.
Şebinkarahisar’ın tarımsal üretimi tahıl ürünlerinin baskın olduğu bir karakteristiğe sahiptir.
***
TARIMSAL ALAN KULLANIMI GENEL DEĞERLENDİRME
Yörede tarımsal alan tahıl üretimine tahsis edilmiştir ve Şebinkarahisar ve Akıncılar hariç, hem üretim yapılabilir tarımsal alan hem de ekilen alan hızla azalmaktadır.
Yörede, Akıncılar oldukça dinamik bir alan kullanımı performansı göstererek, hem kullanılabilir tarım alanını %10 artırmış hem de bu alanın kullanımında 1995’e göre %45’lik bir iyileşme sağlamıştır. Bunun sonucu, %10 olan toplam tahıl alanındaki payı %16’ya yükselmiştir.
Kullanılabilir tarım alanında %22’lik bir artış yakalayan Şebinkarahisar, tarım arazisi niteliğini kaybetmemiş olan bu arazileri etkin bir şekilde kullanmayarak (başlangıca göre 4 kat nadas alanı bırakarak), 1995 yılına göre, %20 daha az tarım alanı kullanmıştır. Yöredeki, 1995 yılına göre %40’lık tahıl ekilen alan azalmasından daha düşük bir azalmayla karşı karşıya olduğu için (%20), yörede tarımsal üretim alanı anlamında lider durumuna yükselmiştir.
Yöredeki tarımsal alan kullanımındaki çöküş; Tarımsal üretimde yeni olanaklar için önemli fırsatlara işaret etmektedir.
SONUÇ: Şebinkarahisar’ın bölgedeki tarımsal üretimdeki hakimiyetinin ANA NEDENİ: gösterdiği dinamizm değil; tarımsal alan kullanımındaki çözülme hızının Akıncılar dışındaki ilçelerden ve dolayısıyla yöre ortalamasından düşük olmasından kaynaklanmaktadır.
**
BUĞDAY ÜRETİMİNDEKİ GELİŞMELER
Yörede, Akıncılar hariç (%50 artış), buğday üretimine ayrılan alan, tüm ilçelerde düşmüştür. Şebinkarahisar’da bu düşüş, 9.000 bin hektar ile sınırlıdır (%10). Özellikle Sivas’ın diğer ilçelerinde çok keskin düşmeler gerçekleşmiştir. Dönem başındaki en büyük üretici olan Suşehri’nde %65’lik bir azalma söz konusudur. (133 Bin Dekar). Koyulhisar’da bu azalma %85 , Alucra, Çamoluk ve Gölova’da %75 civarındadır. Akıncılar dışındaki birimlerdeki keskin azalmalar sonucu Şebinkarahisar toplam buğday ekilen alanda %35’lik bir pay elde etmiştir.
Dönem başında, tahıl ekilen alanın &62’si buğday için ayrılırken, Dönem sonunda bu pay %52’ye düşmüştür. Yörede toplam buğday alanı 500 bin hektar’dan 245.000 Hektara düşmüştür.
**
YEM BİTKİLERİ ÜRETİMİNDEKİ GELİŞMELER
Yem bitkileri alanı artarken ilçelerde, gelişmeler farklı yönlerdedir. EN DİKKAT ÇEKİCİ GELİŞME, Şebinkarahisar’da ağırlıklı kısmı fiğ üretiminden oluşan yem bitkileri aşanının 23.500 dekar azalmış olmasıdır (%75). Alucra’da da 700 dekar kadar önemsiz bir azalış söz konusudur (%10).Diğer ilçelerde ise çok önemli artışlar meydana gelmiştir. Özellikle, Sivas’a bağlı ilçelerde, 2005’ten itibaren yem bitkileri üretimine bir yöneliş söz konusudur ve yem bitkilerindeki 50.000 hektarlık artışın kaynağı temel olarak bu ilçelerdir. Dönem sonunda yem bitkilerine yönelik alanın %85’lik kısmı bu 4 ilçededir. Buğday üretiminde Akıncılarla birlikte yöredeki eğilimin aksine hareket eden Şebinkarahisar; Yem Bitkileri alanında da Alucra ile birlikte yörede oluşan eğilimin aksi istikamette hareket ederek, yem bitkisi üretimini %75 oranında azaltmıştır.
**
HAYVANCILIK
Büyükbaş Hayvancılıktaki Gelişmeler
Yöre de tarım alanı kullanımında olduğu gibi Hayvancılıkta da bir çöküş yaşanmaktadır. Toplam büyükbaş hayvan sayısında Başlangıç dönemi ortalamasına göre %39’luk bir azalma söz konusudur. Suşehri’nde, dönem başına göre 13.000, Alucra’da 7.600 ve Koyulhisar’da 5700, Çamoluk’da 4.200 ve Gölova’da 4.000 adetlik bir azalma söz konusudur. Şebinkarahisar’da dönem ortasında bu azalma 4300’ü bulmuş (2009), 2010’dan sonra tekrar artarak başlangıç dönemine göre, 850 adetlik düşük bir azalma ile başlangıç seviyesine geri dönmüştür. Şebinkarahisar, Suşehri ve Koyulhisar dışındaki ilçelerde büyükbaş hayvan sayısı 4.000’in altına düşmüştür.
PAYLAR VE GELİŞMELER
Şebinkarahisar , hayvan sayısının 40 Bin kadar azalmasıyla ortaya çıkan bu çöküş sürecinden ayırabilmesi sonucu, 2014 yılından itibaren Suşehri’nin yerini alarak, yöredeki en önemli hayvancılık merkezi haline gelmiştir. Mevcut durumda, yöredeki büyükbaş hayvanların %39’u Şebinkarahisar ilçesindedir. Son 5 yılda hayvan sayısı tekrar azalmaya başlayan, Suşehri %25’lik payıyla 2. sırada iken Koyulhisar %14’lük payıyla 3. sıradadır. Diğer, ilçelerde hayvancılığın ciddi bir faaliyet olarak ele alınacak düzeyin altına indiğini gözlemliyoruz.
Şebinkarahisar , hayvan sayısının 40 Bin kadar azalmasıyla ortaya çıkan bu çöküş sürecinden ayırabilmesi sonucu, 2014 yılından itibaren Suşehri’nin yerini alarak, yöredeki en önemli hayvancılık merkezi haline gelmiştir. Mevcut durumda, yöredeki büyükbaş hayvanların %39’u Şebinkarahisar ilçesindedir. Son 5 yılda hayvan sayısı tekrar azalmaya başlayan, Suşehri %25’lik payıyla 2. sırada iken Koyulhisar %14’lük payıyla 3. sıradadır. Diğer, ilçelerde hayvancılığın ciddi bir faaliyet olarak ele alınacak düzeyin altına indiğini gözlemliyoruz.
Şebinkarahisar 2010 yılına kadar hayvancılıkta kararsız bir yönelim göstermiştir
Hayvancılık alanında, tarımsal alandaki tekdüze gelişmeyi göremiyoruz. Şebinkarahisar, dönem boyunca, Hayvancılık içindeki payını artırırken, hayvan cinsinde önemli ve anlamlı olmayan kırılmalar ortaya çıkmıştır.
2000 yılına kadar, olağan gelişmeler var. Kültür sığırı ve Melez hayvan sayısı artarken, 2000 yılından itibaren niteliği yüksek sayılabilecek bu hayvan sayıları azalıyor.
2005 yılında kültür hayvanı sayısı dip yapıyor (3500 azalışla 3.000’e iniyor). Bu kırılma melez hayvanlar için 2002 yılıdır. 7130 azalışla 10.450’ye iniyor. Ve 2005 yılında 9.000’e düşüyor. Ancak, bu yılda yerli hayvan sayısı 12 kat artarak 600’den 7.200’ye çıkıyor.
Hayvan kalitesinde, ciddi bir bozulma anlamına gelen gelişme, kültür sığırı için 2010 yılındaki keskin bir yükselişle telafi edilebiliyor. İki katı olan 9.800’ (4890’dan) çıkaran kültür hayvanı, toplam hayvan sayısını artıramıyor çünkü melez hayvan sayısı da 10130’dan 5050’ye düşüyor. 2012’den itibaren tekrar ciddi bir artış yaşanıp; 2015’den sonra tekrar bir azalış yaşanıyor.
KÜÇÜKBAŞ HAYVANCILIKTAKİ GELİŞMELER
Küçükbaş Hayvancılıkta da bir çöküş yaşanmaktadır. Toplam küçükükbaş hayvan sayısında Başlangıç dönemi ortalamasına göre 73.500’lük (%56) bir azalma söz konusudur. İncelediğimiz diğer başlıklarda, Şebinkarahisar’ın bölgedeki nispi önemini koruduğunu görmüştük. Ancak, Küçükbaş Hayvancılıkta, 20.000’erlik küçükbaş hayvan azalmaları (toplam azalışın %54’ü) ile Şebinkarahisar ve Suşehri çöküşün öncüsü olmuşlardır. Alucra’da 15.000, Koyulhisar’da 8.000’lik azalışlar söz konusudur.
Şebinkarahisar , hayvan sayısının 73 Bin kadar azalmasıyla ortaya çıkan bu çöküş sürecinden ayrılamamış olmasına rağmen, yöredeki en önemli küçükbaş hayvancılık merkezi olmaya devam etmiştir. Mevcut durumda, yöredeki küçükbaş hayvanların %42’si Şebinkarahisar ilçesindedir. Yörede küçükbaş hayvan azalışına paralel bir düşüş ortaya koyan Suşehri %23’lük payıyla 2. sıradadır. Ancak, Alucra’daki keskin düşme nedeniyle (15.000), Alucra ve Koyulhisar, oransal önem bakımından yer değiştirmiştir.
Büyükbaş Hayvancılıktaki Tür Gelişmeleri
Yörede, yerli koyunu esas alan küçükbaş hayvancılık, dönem boyunca istikrarlı bir şekilde azalırken; kıl keçisi sayısı artmıştır. Bu azalışın ana kaynakları Şebinkarahisar (28.500), Suşehri (21.500), Alucra (14.500) ve Koyulhisar (12.000) iken, kıl keçisinin artış kaynakları, Şebinkarahisar (8.500), Koyulhisar (4.500)’dür. İncelenen dönem boyunca, kıl keçisi sayısı, artmış ve oransal payını %8’den %43’e yükseltmiştir. Yerli koyundan kıl keçisine doğru bir geçiş söz konusudur.
HAYVANCILIK GENEL DEĞERLENDİRME
Yörede, Hem Büyükbaş hem de Küçükbaş hayvan sayısı önemli oranda azalmıştır. Ancak, bu azalış tüm hayvan cinsleri açısından aynı değildir.
Büyükbaş hayvancılıkta, başlangıç dönemine göre yerli sığıra dayalı hayvancılık tamamen ortadan kalkarken; Melez sığıra dayalı üretim kısmen (%33) azalmış; buna karşılık, kültür sığırına yönelik hayvancılık faaliyeti artmıştır ve kültür sığırı başlangıç düzeyinin yaklaşık 3 katına ulaşmıştır.
Küçükbaş hayvana dayalı faaliyetlerde de ciddi bir gerileme söz konusu olurken (%56); yerli koyuna dayalı faaliyetler keskin bir biçimde azalmış (%72); ancak kıl keçisine dayalı faaliyetler iki kattan fazla artmıştır (% 225) artmıştır.
ÖZETLE
Yerli koyun ve yerli sığır üretimine dayalı faaliyetlerde çöküş
melez sığıra dayalı faaliyetlerde bir azalma
kültür sığırı ve kıl keçisine dayalı faaliyetlerde önemli artışlar söz konusudur
ŞEBİNKARAHİSAR GENEL DEĞERLENDİRME
Yörede, Hem Büyükbaş hem de Küçükbaş hayvan sayısı önemli oranda azalmıştır. Ancak, bu azalış tüm hayvan cinsleri açısından aynı değildir.
Büyükbaş hayvancılıkta, başlangıç dönemine göre yerli sığıra dayalı hayvancılık tamamen ortadan kalkarken; Melez sığıra dayalı üretim kısmen (%33) azalmış; buna karşılık, kültür sığırına yönelik hayvancılık faaliyeti artmıştır ve kültür sığırı başlangıç düzeyinin yaklaşık 3 katına ulaşmıştır.
Küçükbaş hayvana dayalı faaliyetlerde de ciddi bir gerileme söz konusu olurken (%56); yerli koyuna dayalı faaliyetler keskin bir biçimde azalmış (%72); ancak kıl keçisine dayalı faaliyetler iki kattan fazla artmıştır (% 225) artmıştır.
ÖZETLE
Yerli koyun ve yerli sığır üretimine dayalı faaliyetlerde çöküş
melez sığıra dayalı faaliyetlerde bir azalma
kültür sığırı ve kıl keçisine dayalı faaliyetlerde önemli artışlar söz konusudur
Etiketler : Şebinkarahisar Sempozyumu Tarım ve Hayvancılık gerçeğini ortaya çıkardı
